published in Netweek Magazine 11-2-2015

http://www.netweek.gr/default.asp?pid=9&la=1&cID=6&arId=29038&saveAction=4

Ενώ η κρίση μάς έχει χτυπήσει την πόρτα εδώ και μία πενταετία, η αγορά φαίνεται να αδυνατεί να ανακάμψει από μόνη της, δεδομένου ότι η έλλειψη ρευστότητας, αλλά και η αδυναμία περαιτέρω βραχυπρόθεσμου δανεισμού για την κίνηση των εταιρειών, μικρών και μεσαίων, τις αναγκάζει σε δυσπραγία και αποφυγή λήψης επιχειρηματικών ρίσκων, τα οποία θα μπορούσαν να αναστρέψουν την κατάσταση.

Η «κακή ψυχολογία» της αγοράς είναι ιδιαίτερα «κολλητική» με αποτέλεσμα όποιος επιχειρηματίας αποφασίζει να πάρει, εντέλει, την κατάσταση στα χέρια του και να χαράξει μια πορεία ανάπτυξης, αναλαμβάνοντας τα όποια ενεχόμενα ρίσκα, να αντιμετωπίζεται κάποιες φορές από τους άλλους επιχειρηματίες ως «επικίνδυνος» ή και «απελπισμένος»! Και όμως, σε αυτούς ακριβώς τους πτωτικούς κύκλους της αγοράς, όπου ο ανταγωνισμός φαίνεται να κοιμάται και το κεφάλαιο να λιμνάζει αναξιοποίητο, εκείνος που θα «διαβάσει» σωστά την αγορά έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να δημιουργήσει επιτυχημένες μικρές και ευέλικτες επιχειρήσεις αιχμής, οι οποίες να κατορθώνουν όχι μόνο να στέκονται στα πόδια τους, αλλά και να επιτυγχάνουν ταχύτατη ανάπτυξη.

Η «κακή ψυχολογία» της αγοράς είναι ιδιαίτερα «κολλητική» με αποτέλεσμα όποιος επιχειρηματίας αποφασίζει να πάρει, εντέλει, την κατάσταση στα χέρια του και να χαράξει μια πορεία ανάπτυξης, αναλαμβάνοντας τα όποια ενεχόμενα ρίσκα, να αντιμετωπίζεται κάποιες φορές από τους άλλους επιχειρηματίες ως «επικίνδυνος» ή και «απελπισμένος»! Και όμως, σε αυτούς ακριβώς τους πτωτικούς κύκλους της αγοράς, όπου ο ανταγωνισμός φαίνεται να κοιμάται και το κεφάλαιο να λιμνάζει αναξιοποίητο, εκείνος που θα «διαβάσει» σωστά την αγορά έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να δημιουργήσει επιτυχημένες μικρές και ευέλικτες επιχειρήσεις αιχμής, οι οποίες να κατορθώνουν όχι μόνο να στέκονται στα πόδια τους, αλλά και να επιτυγχάνουν ταχύτατη ανάπτυξη.

Εάν, λοιπόν, ο κανόνας της αγοράς είναι να τιμωρεί τη στασιμότητα και να επιβραβεύει το υπολογισμένο ρίσκο, τότε αυτοί που ξέρουν να υπολογίζουν σωστά ή απλά να συνεχίζουν εκεί που οι άλλοι σταματούν είναι, τελικά, και αυτοί που τα σαρώνουν όλα (The winner takes it all!). Τα παραδείγματα ανθρώπων στην ιστορία της επιχειρηματικότητας όπως ο Dale Carnegie, ο Walt Disney, o Henry Ford, αλλά και των πιο σύγχρονων αστέρων, όπως ο Steve Jobs, ο Larry Ellison, ο Richard Branson η ο Jack Ma, απέδειξε και αποδεικνύει ότι πολλές φορές δεν είναι η πραγματική αλλαγή των συνθηκών, αλλά η ματιά με την οποία βλέπει κανείς τις συνθήκες που κάνουν τη διαφορά.

Kτίζοντας ένα (τεχνολογικό) start-up
Έχουν γραφτεί άπειρα βιβλία τα τελευταία χρόνια για τους τρόπους που στήνεται εκ βάθρου μια επιτυχημένη επιχείρηση (Start-Up). Ομολογουμένως, μελετώντας κανείς με προσοχή μερικά από τα καλύτερα βιβλία του είδους, όπως για παράδειγμα το “Bootstrap” του ριζοσπαστικού Marketeer Seth Godin, το κλασσικό πλέον “Rich dad, poor dad” του ευφάνταστου Robert Kiyosaki, ή ακόμη το εναλλακτικό “The One to One Future” του Don Peppers και της Martha Rogers, μπορεί να αποφύγει μερικές από τις κακοτοπιές που υπάρχουν στο ξεκίνημα κάθε start-up.

Όμως, η στατιστική μελέτη στο δυτικό, κυρίως, κόσμο, αλλά σχετικά πρόσφατα και στις νέες αναδυόμενες αγορές της Ινδίας, της Κίνας, της Βραζιλίας, και της Κορέας, αποδεικνύουν ότι οι επιχειρηματίες οι οποίοι δεν φοβούνται την αποτυχία, αλλά συνεχίζουν να φτιάχνουν νέα start-ups μέχρι να στεφθούν με επιτυχία, είναι και αυτοί που το καταφέρνουν τελικά. Για την ακρίβεια, ένα στα δέκα start-ups καταφέρνει να επιβιώσει τον πρώτο χρόνο και να περάσει στην κερδοφορία. Οι παράγοντες, οι οποίοι εμφανίζονται συχνότερα να εμποδίζουν τα υπόλοιπα start-ups να φτάσουν στην επιτυχία, είναι η έλλειψη καλού αρχικού business plan, η ελλιπής στελέχωση της διοικητικής ομάδας εξαρχής με άτομα που να έχουν τα κατάλληλα προσόντα, η έλλειψη συνεχούς χρηματοδότησης καθ’ όλη τη φάση ανάπτυξης του start-up, η ευκολία στη γρήγορη αντιγραφή της «ιδέας» του start-up από me-too ανταγωνιστές, κ.α.

Η κινητήρια δύναμη της επιτυχίας
Από την άλλη πλευρά, τα περισσότερα επιτυχημένα start-ups έχουν ως βασική κινητήρια δύναμη έναν «σειριακό» επιχειρηματία (serial entrepreneur) με έντονη προσωπικότητα και μεγάλη διάθεση για ρίσκο (high risk appetite), ο οποίος ξεπερνάει συχνά και χωρίς φόβο τα δικά του όρια ασφάλειας (comfort zone), με μόνο αντίβαρο την ακράδαντη πίστη στις ικανότητές του και στο “project” του, προκειμένου να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τέτοιοι άνθρωποι, αν και σπανίζουν, έχουν τη δύναμη κυκλώνα και μοιάζει κανείς να μην μπορεί να τους αντισταθεί, είτε είναι συνεργάτης τους είτε ανταγωνιστής τους.

Η διαφορά των ανθρώπων αυτών από άλλους, λιγότερο ικανούς ή επιτυχημένους επιχειρηματίες, είναι ότι δεν φαίνεται να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στις αντίθετες γνώμες άλλων ανθρώπων ή στις «αντίξοες συνθήκες της αγοράς», τις οποίες οι περισσότεροι θεωρούν ως απαγορευτικές για νέα start-ups. Αντίθετα, οι άνθρωποι αυτοί έχουν αναπτύξει, μέσα από την εμπειρία τους, μια εξαιρετική διαίσθηση στο να ανακαλύπτουν κρυφές ευκαιρίες (pockets of money) και να τις κυνηγούν με όλη τους την ένταση μέχρι να τις κατακτήσουν. Αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η έκτη αίσθηση, η οποία πολλές φορές δεν μπορεί να περιγραφεί μέσα από λογικούς επιχειρηματικούς συνειρμούς. Ωστόσο αυτοί που τη διαθέτουν, την εμπιστεύονται και τη χρησιμοποιούν συχνά με μεγάλη επιτυχία, ακριβώς επειδή είναι ένα όπλο που δεν διαθέτουν οι «αντίπαλοί τους στο παιχνίδι».

Οι ευκαιρίες ανάκαμψης πάντα υπήρχαν (και θα υπάρχουν)
Προφανώς, όμως, τα επιτυχημένα start-ups δεν χτίζονται μόνο με ιδιοφυείς επιχειρηματίες. Αντίθετα, οι πιο επιτυχημένοι επιχειρηματίες φροντίζουν από νωρίς να εξασφαλίσουν τα καλύτερα δυνατόν άτομα για να στελεχώσουν την αρχική ομάδα, η οποία θα πρέπει να καταβάλει το σκληρότερο έργο για να «ξεκολλήσει» το επιχειρηματικό όχημα από το έδαφος. Ταυτόχρονα, όσο πιο δεμένα είναι τα άτομα αυτής της ομάδας μεταξύ τους και όσο πιο γρήγορα είναι σε θέση να παίρνουν αποφάσεις χωρίς ιδιαίτερες τριβές μεταξύ τους, παρά την πιθανή διάσταση απόψεων (η οποία συχνά είναι και επιθυμητή), τόσο πιο αποτελεσματικές είναι αυτές οι αποφάσεις, δεδομένου ότι η ταχύτητα και η ευελιξία είναι χαρακτηριστικά τα οποία εκ φύσεως δεν διαθέτουν άλλα μεγαλύτερα επιχειρηματικά ανταγωνιστικά σχήματα, με περιορισμένες δυνατότητες αντίδρασης. Όποιος έχει δει την ταινία Interstellar μπορεί να κατανοήσει καλύτερα τη σημασία του split-second decision (ακαριαία απόφαση), αλλά και τη σκληρότητα και την ευρύτερη σημασία για το μέλλον που μπορούν να έχουν οι αποφάσεις ενός ανθρώπου ή μίας ομάδας που ηγείται μίας επιχειρηματικής «αποστολής».

Εν κατακλείδι, εάν σε κάθε περίπτωση αγνοήσει κανείς τα «δεδομένα» μιας οικονομικής κρίσης – όπως αυτής που βιώνουμε στην Ελλάδα ή άλλα μέρη της γης – οι ευκαιρίες ανάκαμψης πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν για ανθρώπους που έχουν μάθει να βγαίνουν μπροστά, να υψώνουν τη δική τους σημαία και να φτιάχνουν τις δικές τους γέφυρες για να περάσουν και αυτοί και άλλοι πολλοί στην απέναντι πλευρά. Είναι αυτοί που παλιά τους ονόμαζαν pioneers, αλλά που ο Άγγλος ποιητής William Ernest Henley περιγράφει πραγματικά πανέμορφα στο ποίημά του Invictus (Ακατανίκητος) αποτυπώνοντας χαρακτηριστικά τη μαγιά από την οποία είναι φτιαγμένοι οι ηγέτες κάθε είδους…